افیوژن مفصل زانو یا آب آوردن زانو؛ راهنمای کامل علل و راه‌های پیشگیری

افیوژن مفصل زانو به تجمع غیرطبیعی مایع در اطراف مفصل زانو گفته می‌شود که معمولاً به دلیل آسیب، التهاب، عفونت یا بیماری‌های مزمن مانند آرتروز و روماتیسم مفصلی ایجاد می‌شود. این وضعیت با علائم مختلفی همراه است که شامل موارد زیر می‌شود:
ورم و التهاب: زانو متورم شده و اندازه آن بزرگ‌تر از حالت طبیعی به نظر می‌رسد.
درد: بسته به علت افیوژن، درد می‌تواند خفیف تا شدید باشد و در حالت استراحت یا حرکت افزایش یابد.
محدودیت در حرکت: خم و صاف کردن زانو دشوار می‌شود و فرد ممکن است احساس سفتی در زانو کند.
گرمی زانو: در برخی موارد، زانو به دلیل التهاب یا عفونت، گرم‌تر از نواحی اطراف حس می‌شود.

افیوژن در مفصل زانو می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آرتروز (استئوآرتریت): این بیماری مزمن می‌تواند باعث سایش و تخریب بافت‌های مفصل شود که منجر به تجمع مایع و التهاب در زانو می‌شود.
آسیب‌های زانو: ضربه، پیچ‌خوردگی، پارگی رباط‌ها یا آسیب به منیسک زانو می‌تواند منجر به تجمع مایع اضافی در مفصل شود.
عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی در مفصل زانو می‌تواند منجر به التهاب و تولید مایع اضافی شود.
روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید): این بیماری خودایمنی می‌تواند باعث التهاب شدید در مفاصل شود و افیوژن را به همراه داشته باشد.
نقرس: تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفصل زانو می‌تواند موجب التهاب و افیوژن شود.
کیست بیکر: این کیست معمولاً در پشت زانو تشکیل می‌شود و ممکن است منجر به جمع شدن مایع اضافی در زانو شود.
بیماری‌های متابولیکی: بیماری‌هایی مانند دیابت و مشکلات تیروئید نیز می‌توانند به‌صورت غیرمستقیم در ایجاد افیوژن نقش داشته باشند.

این عوامل بسته به شدت و شرایط فرد می‌توانند علائم و مشکلات مختلفی را در زانو ایجاد کنند و نیاز به درمان مناسب دارند.

تشخیص افیوژن مفصل زانو از طریق روش‌های مختلفی انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:
معاینه بالینی: پزشک با مشاهده علائم مانند ورم، درد، و محدودیت حرکت زانو، و بررسی سابقه پزشکی فرد، نشانه‌های اولیه افیوژن را ارزیابی می‌کند.
تصویربرداری رادیولوژی: از اشعه ایکس برای تشخیص علل احتمالی مانند شکستگی‌ها یا تغییرات استخوانی که می‌تواند باعث افیوژن شده باشد استفاده می‌شود.
سونوگرافی: سونوگرافی کمک می‌کند تا میزان تجمع مایع در مفصل و محل دقیق آن بررسی شود و علل احتمالی مانند کیست بیکر شناسایی شود.
MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی): این روش تصویربرداری با دقت بالا می‌تواند مشکلات بافت‌های نرم، آسیب‌های رباط‌ها و منیسک‌ها را که ممکن است به افیوژن منجر شده باشند، شناسایی کند.
آزمایش مایع مفصلی (آسپیراسیون مفصل): در این روش، پزشک با استفاده از یک سوزن مایع مفصلی را تخلیه کرده و برای بررسی علائم عفونت، التهاب یا وجود کریستال‌های اسید اوریک (در موارد نقرس) به آزمایشگاه ارسال می‌کند.

درمان افیوژن مفصل زانو بسته به علت بروز آن متفاوت است، اما برخی از روش‌های معمول درمانی شامل موارد زیر می‌شوند:

استراحت و بالابردن زانو

کاهش فعالیت‌های فیزیکی و بالابردن زانو به کاهش ورم و التهاب کمک می‌کند.

کمپرس سرد یا گرم

استفاده از کمپرس سرد یا گرم به‌صورت متناوب می‌تواند درد و تورم را کاهش دهد.

مصرف داروهای ضد التهاب

داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.

آسپیراسیون مایع مفصلی

در این روش، پزشک مایع اضافی مفصل را با استفاده از یک سوزن تخلیه می‌کند. این کار نه‌تنها به کاهش درد و ورم کمک می‌کند بلکه به تشخیص علت افیوژن نیز کمک می‌کند.

تزریق کورتیکواستروئید

در برخی موارد، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدها را به داخل مفصل تزریق کند تا التهاب را کاهش دهد.

فیزیوتراپی

تمرینات و تکنیک‌های فیزیوتراپی می‌توانند به تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود حرکت آن کمک کنند.

درمان علت اصلی

در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند آرتروز، روماتیسم مفصلی، یا نقرس، باید این بیماری‌ها تحت درمان قرار گیرند تا احتمال افیوژن کاهش یابد.

جراحی

در موارد نادری که افیوژن به درمان‌های غیر جراحی پاسخ نمی‌دهد، ممکن است جراحی لازم شود تا مشکلات ساختاری زانو مانند پارگی رباط یا منیسک برطرف گردد.

انتخاب روش درمانی مناسب به علت اصلی افیوژن، شدت علائم و وضعیت کلی بیمار بستگی دارد.

پیشگیری از افیوژن زانو و حفظ سلامت مفاصل نیاز به مراقبت‌های منظم و توجه به برخی نکات دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
حفظ وزن ایده‌آل: اضافه وزن می‌تواند فشار زیادی بر روی مفصل زانو وارد کند و خطر ابتلا به مشکلات مفصلی را افزایش دهد. کاهش وزن اضافی می‌تواند بار روی مفصل زانو را کاهش دهد.
ورزش منظم: انجام تمرینات کم‌فشار مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری به تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود استقامت مفصل کمک می‌کند. تمرینات کششی و تقویتی نیز می‌توانند از آسیب‌دیدگی مفصل جلوگیری کنند.
پرهیز از حرکات شدید و پر فشار: حرکات ناگهانی یا فعالیت‌هایی که فشار زیادی به زانو وارد می‌کنند، می‌توانند باعث آسیب به مفصل شوند. بهتر است از حرکات چرخشی شدید و پریدن‌های مکرر خودداری کنید.
استفاده از کفش مناسب: پوشیدن کفش‌های راحت و استاندارد که فشار روی زانو را کاهش می‌دهند، می‌تواند به حفظ سلامت زانو کمک کند.
گرم کردن و کشش قبل از ورزش: انجام حرکات گرم کردن و کششی قبل از فعالیت‌های ورزشی می‌تواند عضلات و مفاصل را آماده کرده و احتمال آسیب‌دیدگی زانو را کاهش دهد.
حفظ حالت درست بدن: در هنگام نشستن، ایستادن و برداشتن اجسام سنگین، از حالت درست بدن استفاده کنید تا فشار به مفاصل به حداقل برسد.
مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای: در صورت داشتن بیماری‌هایی مانند آرتروز، نقرس، یا دیابت، حتماً به‌صورت منظم تحت نظر پزشک باشید و درمان مناسب را انجام دهید.
جلوگیری از آسیب‌ها: استفاده از زانو بند و محافظ در هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی یا شغلی پرخطر می‌تواند از آسیب‌های احتمالی زانو جلوگیری کند.

در نهایت، مراقبت از مفصل زانو و پیشگیری از افیوژن نه‌تنها به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کند. با رعایت توصیه‌های ساده‌ای مانند حفظ وزن مناسب، ورزش منظم و اجتناب از فعالیت‌های پرخطر، می‌توانیم سلامت مفاصل خود را در طولانی‌مدت تضمین کنیم. همچنین در صورت بروز هرگونه علائم نگران‌کننده مانند درد و ورم در زانو، بهتر است به پزشک مراجعه کنیم تا علت مشکل تشخیص داده شده و درمان مناسب آغاز شود. سلامت و عملکرد خوب زانو، نقش مهمی در حفظ تحرک و استقلال ما در فعالیت‌های روزانه دارد؛ پس با کمی توجه و مراقبت، می‌توانیم از مفاصل خود به‌خوبی محافظت کنیم.
کلینیک درد دکتر محسن خالدی ، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، با ارائه روش‌های نوین درمانی به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند. برای دریافت مشاوره می توانید از طریق دکمه دریافت نوبت و یا از طریق شماره تماس 02145186676 اقدام فرمایید.



منابع
ncbi
clevelandclinic